Άρπα κόλλα και χωρίς χρήματα οι αλλαγές στην εκπαίδευση

Οι δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση μειώνονται συνεχώς, ως αποτέλεσμα της εφαρμογής των Μνημονίων. Το αποτέλεσμα είναι η συνεχής υποβάθμιση της εκπαίδευσης. Η χώρα μας, όμως, ξεκίνησε τις μειώσεις από δυσμενές σημείο, αφού τα τελευταία είκοσι χρόνια είχε τις χαμηλότερες δαπάνες για την εκπαίδευση από τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης. Οι δυνατότητες περικοπών είναι ουσιαστικά ανύπαρκτες, με ήδη τόσο χαμηλές δαπάνες. Τα στοιχεία που δημοσιεύει ο ΟΟΣΑ στην ετήσια έκθεσή του «Η εκπαίδευση με μια ματιά» αποκαλύπτουν το πρόβλημα σε βάθος εικοσαετίας.

Ο πίνακας περιέχει τις δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση ως ποσοστό των συνολικών δημόσιων δαπανών και τις δημόσιες δαπάνες ως ποσοστό του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ). Στις δημόσιες δαπάνες περιλαμβάνονται, εκτός από το κόστος της εκπαίδευσης, οι υποτροφίες, τα δάνεια και οι συνολικές παροχές του κράτους προς τις οικογένειες, όπως η μεταφορά των μαθητών. Τα στοιχεία υπάρχουν ανά πενταετία και όπου υπάρχουν κενά ο ΟΟΣΑ δεν διαθέτει στοιχεία, που σημαίνει ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες δεν τα παρέχουν.

Δυστυχώς στις τελευταίες εκθέσεις του ΟΟΣΑ το ελληνικό κράτος αρνείται να του στείλει στοιχεία, με αποτέλεσμα να υπάρχουν στοιχεία για το 1995 και όχι για το 2010.

Η έλλειψη στοιχείων του ΟΟΣΑ για την ελληνική εκπαίδευση, που παρατηρείται σε πολλούς πίνακες τα τελευταία τρία χρόνια, δεν γνωρίζουμε σε ποιο λόγο οφείλεται, μπορούμε όμως να συμπεράνουμε ότι εκθέτει διεθνώς τη χώρα μας, προάγοντας το ψευδές μοντέλο των «τεμπέληδων Ελλήνων». Ισως κάποιοι να μη θέλουν να υπάρχουν στοιχεία για την ελληνική εκπαίδευση, τώρα που αποδομείται.

Παρατηρώντας τις δαπάνες για την εκπαίδευση των χωρών του πίνακα, βλέπουμε ότι η Ελλάδα απέχει πολύ, όχι μόνο από τις πλούσιες χώρες του Βορρά (Γαλλία, Γερμανία, Σουηδία) αλλά, δυστυχώς, και από τις χώρες του Νότου, που βρίσκονται σε παρόμοια οικονομική κατάσταση με εμάς, όπως για παράδειγμα η Πορτογαλία, που το 1995 επένδυε το διπλάσιο ποσοστό του ΑΕΠ από την Ελλάδα στην εκπαίδευση και στα υπόλοιπα χρόνια επένδυε πολύ περισσότερα χρήματα από εμάς.

Αλλά και η Πολωνία, χώρα που πέρασε βίαια από το ένα οικονομικό σύστημα στο άλλο, επένδυε τα τελευταία είκοσι χρόνια περισσότερο από το 5% του ΑΕΠ της στην εκπαίδευση. Αν θυμάστε το 5% του ΑΕΠ δαπάνες για την εκπαίδευση ήταν αίτημα της εκπαιδευτικής κοινότητας και υπόσχεση πολιτικών, που όμως ποτέ δεν έγινε πραγματικότητα στην Ελλάδα.

Η Φινλανδία, με τις σπουδαίες επιδόσεις στο διαγωνισμό PISA, που πλασαρίστηκε ως πρότυπο για την εκπαίδευση στην Ελλάδα, δαπανά για την εκπαίδευσή της πάνω από το 6% του ΑΕΠ της για τουλάχιστον 20 χρόνια τώρα. Φυσικά εκτός από το να ξοδεύει χρήματα σχεδιάζει κιόλας την εκπαίδευσή της. Η αλλαγή στην εκπαίδευσή της χρειάστηκε 15 χρόνια για να υλοποιηθεί και όχι 15 μέρες που δόθηκε στο Νέο Λύκειο για τη δημόσια διαβούλευση.

Αντιλαμβανόμαστε, εύκολα, ότι οι αλλαγές στην Ελλάδα επιχειρούνται όχι μόνο άρπα κόλλα, αλλά και χωρίς χρήματα. Είναι φυσική συνέπεια, λοιπόν, να πορευόμαστε από τη μία αποτυχία στην άλλη. Κάτι άλλο θα αποτελούσε πραγματική έκπληξη.

• Του ΣΤΡΑΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΑΚΗ Εκπαιδευτικού-ερευνητή.
• Το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ.